Güvenli ve Güvensiz Bağlanma

Güvenli ve Güvensiz Bağlanma, psikoloji ve özellikle bağlanma kuramı (attachment theory) çerçevesinde bireylerin erken çocukluk dönemlerinde bakım verenleriyle (çoğunlukla anne veya baba) kurdukları ilişki biçimlerini ifade eder. Bu ilişki biçimi, bireyin ileriki yaşantılarındaki ilişkilerini, duygusal düzenlemesini ve stresle başa çıkma yollarını etkiler.

🔒 GÜVENLİ BAĞLANMA

Tanım:

Çocuk, bakım veren kişinin (örneğin annesinin) ihtiyaç duyduğunda orada olacağına, onu anlayacağına ve koruyacağına dair güven geliştirir. Bu çocuklar çevreyi keşfetmekten korkmaz, çünkü bir “güvenli üs”leri vardır.

Özellikleri:

Çocuk, ayrıldığında üzülür ama tekrar birleşince kolayca sakinleşir.

Ebeveyne güven duyar, yabancılarla temkinli ama sosyal olabilir.

Yetişkinlikte daha sağlıklı romantik ilişkiler kurar.

Duygusal olarak dengelidir, yakın ilişkilere açıktır.

⚠️ GÜVENSİZ BAĞLANMA

Bağlanma ihtiyacının karşılanmaması durumunda oluşur. 3 ana türü vardır:

1. Kaçıngan Bağlanma (Avoidant)

Ebeveyn çocuğun duygusal ihtiyaçlarına mesafelidir veya küçümseyicidir.

Çocuk duygularını bastırır, ihtiyaçlarını göstermemeye çalışır.

Yetişkinlikte yakın ilişkilerden kaçınma, bağımsızlık vurgusu görülür.

2. Kaygılı Bağlanma (Ambivalent / Anxious)

Ebeveyn tutarsızdır; bazen ilgili, bazen mesafeli.

Çocuk aşırı bağımlı ve ilgi arayışı içinde olur.

Yetişkinlikte terk edilme korkusu, ilişkilerde yoğun kıskançlık ve onay arayışı sık görülür.

3. Dezorganize Bağlanma (Disorganized)

Ebeveyn hem korkulan hem de ihtiyaç duyulan figür olabilir (örneğin istismarcı ama aynı zamanda koruyucu).

Çocuk çelişkili davranır: yaklaşmak ister ama aynı zamanda korkar.

İleride ciddi güven sorunları, duygusal istikrarsızlık, travma tepkileri gelişebilir.

Bağlanma Türleri Nasıl Gelişir?

Faktör Etki

Ebeveynin duyarlılığı Güvenli bağlanmayı destekler.

Travma veya ihmal Güvensiz ya da dezorganize bağlanmaya neden olabilir.

İlişki örüntüleri Sürekli tekrar eden bakım verme stilleri belirleyici olur.

Bağlanma Biçimi Değişebilir mi?

Evet. Özellikle terapi, sağlıklı ilişkiler ve kişisel gelişim yoluyla bağlanma tarzı zamanla güvenli bağlanmaya doğru evrilebilir. Bu süreç psikodinamik terapi, şema terapi veya EMDR gibi yöntemlerle desteklenebilir.